Veg vidare:     Innset    Seterboka    Norddal prestegard    Div. foto              Verdensarv    Kontakt    Skiminner     Norddal idr.lag              Lekkjer    Dyrdalen     Dialektordbok     Øydegard         Kverner    Bøker    Kultur/historie/skule    Volda

BØKER  MED  LITT  KULTURHISTORIE Under ser du to av dei  bøkene eg har produsert. Til venstre ei bok på 240 sider med mange bilde som fortel om oppvekst under krigen og i etterkrigsåra i Norddal, ei mindre Sunnmørsbygd. Boka er frå 2016, og nokre eksemplar er enno til sals for ein billeg penge (sjå om adresse under Kontakt).            Boka om Dunavollskulen er ny, ho vart ferdig i september 2022. Det er informasjon om skulen som no er sett opp att i Borgundgavlen av Sunnmøre museum. Litt om historia til skulen og bygda han kom ifrå. Men viktigast er presentasjonen av elevane, bilde tatt og samla av læraren som var på skulen i 43 år. Boka er i hefteform med limfresa rygg på 64 sider, trykt på godt papir på begge sider. Boka inneheld ca. 80 bilde, og formidlar kultur og skulehistorie frå ei tid som snart er borte for notida (litt meir her) Skuleboka er til sals hos Storås handel i Norddal, og kan også sendast frå meg.      (kr 210,-  porto betalt)
Litt av   kvart→                     Norddal Prestegard          Verdsarven   Sæterbok          Herdalssetra   Litt idrottshistorie                  Fjordlandskap NORDDAL
Vi  ser den fine sunnmørsbygda Norddal over fjorden frå Linge, - Isen har gjort godt arbeid i                         Verdsarvområdet mot Geiranger   (grensa går om lag i snøkanten). Den mektige toppen til venstre bak er                    Torvløysa , 1851 m.o.h. Bustaden min er VOLDA - ein fin bygdeby med høgskule, sjukehus, vidaregåande skule m.m., med nær flyplass, ny veg til fastlandet i sør (E39), og fine turmulegheiter sommar som vinter

Sjølv i litt gråvêr er Voldabygda med Rotevatnet og Rotsethorn ei perle ved fjorden.  Dette er noko av den fine naturen og det flotte turterrenget Volda har, vinter og sommar. Senteret i Volda ligg i og utanfor høgre bildekant. Det er for tida stor aktivitet i kommunen, med utvikling av fleire kjøpesenter, idrettsbygg, skulebygg og bustadbygningar. Etter samanslåing med Hornindal kommune og folketalsauke elles er Volda om lag lik Ørsta i folketal

                                                                                                                                                                                               (tilbake) 

Dialektordbok
I 2012 gav eg ut ei dialektordbok med om lag 4200 ord, som i hovudsak kjem frå bygda Norddal, men som også er brukt 
i andre bygder, spesielt på indre Sunnmøre. Tanken var å avslutte ordbokprosjektet, men det dukka stadig opp ord og
uttrykk i samtalar og elles. Og mange av desse vart noterte, slik at eg no har integrert mange av desse orda i 2012-utgåva,
saman med korrigeringar. Til kvart ord ei setning på eit tilnærma dialektspråk, som viser ordet i praktisk bruk. Det kan ofte
forklare eit ord betre. Det har då blitt ei ny 2022-utgåve av dialektordboka, førebels ligg dette i ro, men dersom det dukkar opp
interesse for boka, kan ho kanskje trykkast opp att                                                                                     

	Dialektord i praktisk bruk. Ord frå "Hæ du haurt...." i bruk på gradstokken, prod. i Ørsta

Denne hyggelege meldinga fekk eg i 2012. Truleg vart det lagt mest vekt på diaalektordboka mi. Men også andre prosjekt er nemnt i målprisen. Eg har hatt interesse for, og glede i å arbeide med kultur-og lokalhistorie frå heimbygda. Spesielt vart dette meir mogleg når eit travelt arbeidsliv var over. Og språket og dialekten vår er viktig å halde i hevd. Grunnlaget for alt eg har skrive i arbeidslivet i skulen, i utdanningsinstitusjonar og i livet generelt var å bruke det gode og lovbestemte skriftmålet nynorsk. Det målet kan brukast til alt, også i jussen. Og dialekten vår, ord og dativ m.m., står på sviktande grunn. Alle dialektar er utsett for eit hardt mediapress, og folkeflyttinga fører også til ei utvasking av dialekt og tradisjonsspråk.          Målprisen eg fekk set eg stor pris på

ØYDEGARDEN  BOTNEN

Halvveges på veg til Herdalssætra i Norddal passerer vi eit ope dyrkaområde i elles urøyvd natur.  Knappe 5 km frå Storfjorden ser vi på andre sida av elva eit spennande og mystisk gammalt hus. I mektig natur med høge fjell på alle kantar ligg den eldgamle øydegarden Botnen. Naturbildet blir forsterka av to frittfallande høge fossar tett ved i elvar med dei målande namna Knøstelva og Smørelva. Den 3. fossen, Dampfossen, buldrar i elva Herdøla litt lenger framme i den trange dalen. Det er lett for turistar og andre som fer forbi å feste augo på dette, og bli litt forundra over det som må vere ein gammal  buplass

Historie
Botnagarden er ein gammal gard, husmannsplass, som høyrde til garden Engeset, som er ein middelaldergard. I 1694 vart Engeset prestegard. Tidlegare måtte all utmark nyttast til slått, beite og vedhogst for å overleve. Difor vart Botnen nytta av hovudgarden, og busett av plassefolk og paktarar. I 1896 vart Botnen kjøpt på auksjon for 902 kroner av Karl Elias Nygaard, og vart sjølveige bruk (nr. 3) under Engeseth gard. Botnen ligg 300 moh, er litt solmørk, men her vart det dyrka det som trongst på ein gard. Garden var då komplett med fleire bygningar som stovehus, løe, kvernhus og smie. Berre hovuddelen av bustadhuset står no att. Det var likevel strevsamt å bu her, og i 1906 flytte Karl Elias og kona Malene (Ytterdal) med sin 7 born, saman med kårfolket, frå garden. Sidan har Botnen hatt fleire eigarar og vore driven som gardsdrift frå bygda. Men i mange tiår har garden vore det ein kalle ein øydegard

Øydegarden Botnen ligg enno open i det skogkledde landskapet, knappe 5 km frå fjorden. Herdalsvegen går like forbi, og frå den ser vi lett
Botna-huset på den opne bøen

Botnahuset frå ca. 1800 som enno er så  pass at det er bevaringsverdig. Planar til restaurering ligg føre, får ein pengar til det, kan dette bli ein framifrå arena for formidling av levemåte, næringsdrift og kultur. Lett nåeleg innanfor Verdsarvområdet i  eit urøyvd og ekte kulturlandskap

Bevaring
I 2019 låg det føre ein god tilstands-og istandsettingsrapport. Som seier det er i siste liten med bevaring, men likevel fullt mogleg å få til. Fylkeskonservatoren i MR har uttalt at det vil ha stor verdi å bevare og setje i stand stovehuset i Botnen, som vil gi ei rik formidling av bygningsarven og den tradisjonelle bruken av landskapet  frå fjorden til setrane øvst i dalen.

Kort grunngjeving for bevaring:
*   Dette er eit utmarskbruk som kan fortelje komande generasjonar om måtar å overleve på i tidlegare tider, om flinke og evnerike folk
*   Dette er kanskje det einaste eksempelet på ein utmarksgard innanfor Verdsarvområdet (Geirangerfjordområdet av Vestnorsk fjordlandskap)
*   Dette er ein del av eit nesten urøyvd og ekte natur- og kulturlandskap som saman med Herdalen er ein av dei mest særprega seterdalane i fylket
*   Botnen kan bli ein framifrå formidlingsstad  til grupper av publikum og skulelevar, og til dei som ikkje så lett kan nå andre fjord- og fjellgardar
*   Dersom stovehus blir sett i stand og marka ikring stelt, vil dette gi eit godt bilde av den tradisjonelle bruken av denne type landskap
*   Botnen er lokal- og kulturhistorie, ein kulturarv det er vel verdt å ta vare på

SLUTTORD: Teksten ovanfor vart skriven i 2020.  Til i dag (oktober 2022) har det ikkje skjedd noko med Botnen. Søknad om tilskot til
                        bevaringa vart innsendt, men saka er framleis uløyst. Og Botnatunet går etter som åra går tilbake til naturen

                                                                                                                                                                                                  (tilbake) 

  KVERNER

Her er forsidene av ei bok om kvernene i bygda Norddal. I denne vesle bygda har vi registrert i alle fall 23 gardskverner, tilbake til sist på 1800-talet. Etter siste krigen kom kvernene etterkvart ut av bruk (1950-åra). Då tok forfallet til slik at i dag (2020) står det att berre nokre få kverner som eit synleg minne om ei tid som var. Der kvernene var eit uvurderleg reiskap i bondesamfunnet i hundrevis av år. Difor var det kjekt å kunne omtale desse kulturminna, som det er vel verdt å ta vare på. Boka på 140 sider inneheld fyrst og fremst  tekst og foto av dei lokale kvernen, men også generelt om kverner og det miljø som omkransa desse. Boka er å finne i biblioteka

(tilbake) Bøker Det hender at folk spør etter bøker og stoff til eit formål.  Følgjande oversikt viser dei bøkene eg har laga og som i hovudsak inneheld lokalhistorie og kulturstoff frå heimbygda Norddal. Men sjølv om dette er mest lokalstoff, vil  bøkene også innehalde generelt stoff rundt dei ulike tema. Og fordi dette er frå ei mindre bygd på Sunnmøre, vil bygdelivet vere attkjennande, og slik kanskje vekke minne frå frå eige miljø. To av bøkene: "Med og utan kortebukse" og "Dunavollskulen i Norddal" kan enno skaffast til ein rimeleg penge, dei andre er utselde, men er å finne i biblioteka

Stadnamnbok

                                                                                                                                          (Tillbake)